بەهۆی گەشە و گەورەبوونی خێرایان، منداڵانی گەنج (1-3 ساڵ) پێداویستی خۆراکیان هەیە کە بە شێوەیەکی بەرچاو جیاوازن لەگەڵ منداڵانی بەتەمەن و پێگەیشتوو، لەگەڵ ئەوەشدا، خۆراکی تازەی مناڵان بەس نییە بۆ ئەوەی ئەم پێداویستیانە دابین بکەن.
پرۆتینی خۆراکی زۆر گرنگە بۆ دابین کردنی نیترۆجین و ترشە ئەمینییەکان بۆ کۆکردنەوەی پرۆتینی جەستە بۆ ماسولکەکان، ئەندامەکان و وەک بناغەی ریشاڵەکان. پرۆتینی زۆر لەوانەیە مەترسی بێت بۆ پەرەسەندنی قەڵەوی.
ڤیتامین D و کالسیۆم زۆر گرنگە بۆ تەندروستی ئێسک، وەک کلیلە بۆ منداڵان چونکە ڕێژەیەکی بەرزی گەشەی هێسکیان هەیە.
ئاسن، بە شێوەی هیمۆگلۆبین، ئۆکسجین دەگەیەنێتە ئەندامە گەشەسەندووەکان. ئاسنیش پێویستە بۆ گەشەکردنی مێشک، یان دروست بوونی میلین و گەشەی دەمار. کەم وکوڕی ئاسن لە سەرەتای ژیاندا پەیوەندی هەیە بە کێشەی پەرەسەندن و هەڵسوکەوتەوە.
ئایۆدین پێکهاتەیەک لە هۆرمۆنەکانی تۆیرۆید کە چالاکی میتابۆلیکی ڕێک دەخات و گەشە دەکات، زینک بۆ پێکهاتە یان کرداری زۆر لە ئەنزیمەکان کە کردارێکی میتابۆلیکی هەیە، بۆ نموونە لە گەشەی کڕکڕاگە زۆر گرنگە. ڤیتامین A پێویستە بۆ گەشەکردن، و کرداری بەرگری و بینین.
هاوکێشەکانی شیری مانگا زۆرینەی زۆری هاوکێشە بازرگانییەکانن. زۆربەی هاوکێشەکانی سەر بە شیر ئاسنیان زیاد کردووە، کە AAP پێشنیاری دەکات، دایک و باوکان دەبێت تەنها هاوکێشەی ئاسنی بەکاربهێنن مەگەر ئەوەی ئامۆژگاری بکرێتن بە پێچەوانەوە لەلایەن دابینکەری تەندروستی سەرەتاییەوە. چڕی کالۆری هاوکێشەکان 20 kcal/oz (0.67kcal/ml) ە. ڕێجیمێکی قەڵەو و کالۆری زۆر پێویستە بۆ گەیاندنی کالۆری پێویست.
شیری مانگا لە ئاسندا کەمە، لە ڤیتامین D و لە EFA و لە پرۆتین بەرزە و شەکری تێدایە.
هەرچۆنێک بێت، بە گەورەبوون شیر ئاستێکی بەرزی ئاسن دابین دەکات بۆ ڕێگرتن لە کەمبوونەوەی کەمی ئاسن، ئاستێکی باش لە ڤیتامین D بۆ پاراستنی گەشەی ئێسک و هەروەها ترشی چەوری بنەڕەتی بۆ گەشەکردنی مێشک دابین دەکات. هەروەها کەمی پڕۆتین بۆ ڕێگاگرتن لە قەڵەوی و بێ شەکرە بۆ ڕێگاگرتن لە کێشی زیادە و کەوتنی ددان. شیری گەورەکردن پریبایۆتیک، scGOS/lcFOS (9:1) لەخۆدەگرێت کە لاسایی پێکهاتەی HMO یەکان دەکاتەوە و ئەم تێکەڵەی پریبایۆتیک بەڵگەی کلینیکی هەیە کە کاریگەری بەسوودی بۆ هەرسکردنی تەندروست دەسەلمێنێت: زیادکردنی بەکتریای بەسوود، کەمبوونەوەی نەخۆشی و بەتاڵکردنەوەی خێراتر لە گەدە / تێکچوونی شیرازەی پاشەڕۆ / پاشەڕۆی شل.
دکتۆر قەیس ئازەر
پزیشکی منداڵان
